Neurophysiology Department

To INΓΚ συνδράμει την παγκόσμια προσπάθεια κατά της νόσου Alzheimer

Η νόσος του Alzheimer (Αλτσχάιμερ) είναι μια προοδευτική, νευροεκφυλιστική  ασθένεια (όπου καταστρέφονται σταδιακά τα κύτταρα του εγκεφάλου) της οποίας το αρχικό και κύριο σύμπτωμα είναι μια συνεχώς επιδεινούμενη διαταραχή της μνήμης. Άλλα προβλήματα όπως αυτά που σχετίζονται με τον προσανατολισμό, την όραση, τη σωστή χρήση και κατανόηση της γλώσσας, τη σκέψη και των συναισθηματικών μας αντιδράσεων, παρουσιάζονται στη συνέχεια. Παρατηρείται μια συνεχής έκπτωση των νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου που μπορούν να διαρκέσουν από 5-20 χρόνια. Στα τελικά στάδιά οι ασθενείς με τη νόσο του Alzheimer θα χρειαστούν επιτήρηση και βοήθεια επί 24ώρου βάσεως και συνήθως καταλήγουν σε γηροκομεία ή κλινήρεις στο σπίτι με συνεχή φροντίδα. 

Υπολογίζεται ότι η ασθένεια επηρεάζει περίπου το 5% των ατόμων πάνω από την ηλικία των 65 ετών και το 20% των ατόμων πάνω από την ηλικία των 80 ετών. Η νόσος του Alzheimer ευθύνεται για το 50% περίπου των περιστατικών άνοιας. Η άνοια χαρακτηρίζεται από διαταραχές στις λειτουργίες του εγκεφάλου, της συμπεριφοράς και που έχει σαν αποτέλεσμα οι ασθενείς να μην μπορούν να διεξάγουν τις καθημερινές τους ενασχολήσεις στην οικογένεια, την εργασία ή την κοινωνία. 

Αποτελεσματική θεραπεία δεν υπάρχει. Η φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται σκοπό έχει να σταθεροποιήσει προσωρινά τη μνήμη και άλλες λειτουργίες του εγκεφάλου ή και να καθυστερήσει την ακατάσχετη επιδείνωση. Με το να αποφεύγουμε βλαβερές ουσίες όπως το υπερβολικό αλκοόλ, κάπνισμα, και με μια σωστή διατροφή (όπως π.χ. η μεσογειακή δίαιτα), ελαττώνουμε τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου ακόμη και στις περιπτώσεις που η κληρονομικότητα είναι σημαντική. Επίσης, συχνή εξάσκηση του εγκεφάλου σε νοητικές ενασχολήσεις όπως το καθημερινό διάβασμα, οι λύσεις σταυρολέξων, εκμάθηση μιας νέας γλώσσας και γενικά αποφυγή της αδράνειας, βοηθούν στο να παραμείνουν εν ζωή οι νευρώνες του εγκεφάλου για περισσότερο χρονικό διάστημα. Η γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς επίσης παίζει σημαντικό ρόλο και στην υγεία του εγκεφάλου. 

Οι ασθενείς με άνοια δεν έχουν όλοι τη νόσο  Alzheimer. Άλλες αιτίες που προκαλούν άνοια πρέπει να αναγνωριστούν διότι, ενδεχομένως, με την κατάλληλη θεραπεία, να είναι αναστρέψιμες. Για παράδειγμα, η έλλειψη της βιταμίνης Β12, ο υποθυρεοειδισμός, λήψη πολλαπλών φαρμάκων, η κατάθλιψη και άλλες καταστάσεις, επιβάλλεται να διαγνωστούν έγκαιρα καθότι αυτές μπορούν δυνητικά να θεραπεύονται. 

Διεξάγεται παγκόσμια ερευνητική δραστηριότητα για τον καθορισμό της παθοφυσιολογίας της νόσου με σκοπό τη δημιουργία αποτελεσματικής θεραπείας. Στην προσπάθεια αυτή συμμετέχει και το Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής (ΙΝΓΚ) με τα δικά του ερευνητικά προγράμματα. Το ΙΝΓΚ είναι ένας μη κερδοσκοπικός ιατρικός και ερευνητικός οργανισμός ο οποίος στα πλαίσια της προσφοράς του στην Κυπριακή κοινωνία, και όχι μόνο, λειτουργεί επί 25 έτη κλινική άνοιας όπου παραπέμπονται ασθενείς με διαταραχές μνήμης για αξιολόγηση, διάγνωση και θεραπεία. Επιπλέον, ασχολείται με εξειδικευμένες έρευνες σχετικά με την άνοια και συγκεκριμένα την νόσο Alzheimer. Διενήργησε κλινικές μελέτες με νέα θεραπευτικά φάρμακα, μελέτησε την επιδημιολογία της νόσου στην Κύπρο, και μέσω της μεταπτυχιακής του Σχολής Μοριακής Ιατρικής Κύπρου, γίνονται μελέτες σε μοντέλα ποντικιών που αναπτύσσουν τη νόσο σε σχέση με την παθοφυσιολογία της στο κυτταρικό επίπεδο του εγκεφάλου. Παλαιότερα, διενεργήθηκε διδακτορική διατριβή αναφορικά με την επιβάρυνση των φροντιστών των ασθενών με άνοια. Συμμετέχει επίσης ενεργά στην Πολυθεματική Επιτροπή για την άνοια που συντονίζει υπηρεσίες και θεραπείες σε ασθενείς.

Για να βοηθηθεί τόσο ο ασθενής όσο και η οικογένειά του έχουν δημιουργηθεί παγκοσμίως αλλά και στην Κύπρο σύνδεσμοι στήριξης. Ο Κυπριακός Σύνδεσμος δραστηριοποιείται ήδη εδώ και πολλά χρόνια και παρέχει σημαντική βοήθεια τόσο στους ασθενείς όσο και στους φροντιστές. Έχουν δημιουργηθεί κέντρα ημέρας όπου οι ασθενείς με αρχικά στάδια της νόσου μπορούν να περάσουν λίγες ώρες και να αποδεσμεύσουν τους συγγενείς τους για να ασχοληθούν με σημαντικές τους υποθέσεις αλλά και να υποβληθούν οι ίδιοι οι ασθενείς σε συστηματική ψυχοκοινωνική θεραπεία, φυσιοθεραπεία και εργοθεραπεία. 

Καθηγητής Σάββας Παπακώστας
Ανώτερος Νευρολόγος
Διευθυντής Κλινικής Β’
Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου 
Επιστημονικός Σύμβουλος Παγκυπρίου Συνδέσμου Στήριξης Ασθενών με τη νόσο Alzheimer