ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, Μια φοιτητική μέρα στο ΙΝΓΚ

Είναι έξι και μισή το πρωί, χτυπά το ξυπνητήρι και η μέρα ξεκινά με αναχώρηση από Λεμεσό  προς Λευκωσία, στο Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής (ΙΝΓΚ). Ονομάζομαι Νικολέττα Παπαϊωάννου και είμαι διδακτορική φοιτήτρια στο ΙΝΓK και συγκεκριμένα στο Τμήμα Μοριακής Γενετικής Θαλασσαιμίας (ΤΜΓΘ) με επιβλέποντα τον Δρ. Carsten W. Lederer. Η διδακτορική μου διατριβή αφορά την ανάπτυξη εργαλείων επεξεργασίας του γονιδιώματος λεγόμενα ως base editors, με στόχο τη θεραπεία των β-αιμοσφαιρινοπαθειών. Συγκεκριμένα, με τη χρήση των base editors προκαλούμε την επαγωγή της θεραπευτικής γ-σφαιρίνης, στοχεύοντας γονίδια που δρουν ως καταστολείς της σε κύτταρα από άτομα με β-θαλασσαιμία. Η αυξημένη έκφραση της γ-σφαιρίνης αποτελεί μια από τις προσεγγίσεις για τη θεραπεία της β-θαλασσαιμίας αλλά και άλλων β-αιμοσφαιρινοπαθειών, καθώς, είναι ικανή να αναπληρώσει την ανεπαρκή έκφραση της β-σφαιρίνης που δημιουργείται λόγω των μεταλλάξεων του β-γονιδίου, που αποτελεί και την αιτία της ασθένειας. 

Από πολύ μικρή ηλικία, θυμάμαι τον εαυτό μου να ενθουσιάζεται με το μάθημα της βιολογίας, να μου δημιουργεί όλα αυτά τα ερωτήματα το πως δουλεύει το καθετί μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, πως προκαλείται μια ασθένεια αλλά και πως μπορεί να θεραπευτεί. Και κάπως έτσι δημιουργήθηκε το όνειρο για το ταξίδι της επιστήμης, έτσι ώστε να απαντηθούν όσα περισσότερα ερωτήματα, αλλά και για να έχω μια ευκαιρία να προσφέρω με το δικό μου τρόπο στον επιστημονικό κόσμο και κατ’ επέκταση στους ασθενείς. Άρα, με εφόδια τα όνειρα και μετά την ολοκλήρωση του πτυχίου και του μεταπτυχιακού (ΜSc), από τον Οκτώβρη του 2019 μέχρι και σήμερα η καθημερινότητά μου αφορά τη διδακτορική μου πορεία στο ΙΝΓΚ. Μια καθημερινότητα με πρόγραμμα που αλλάζει αρκετά συχνά ανάλογα με το στάδιο του διδακτορικού. 

Συνήθως, καταφθάνοντας κατά τις 8:30π.μ στο ΙΝΓΚ, ελέγχω πρώτα τυχόν emails που πρέπει να απαντηθούν και έπειτα δημιουργώ ένα πλάνο για τη μέρα. Μετά, ξεκινώ με πειράματα που έχουν προγραμματιστεί για τη μέρα και στο χρόνο αναμονής μεταξύ των πειραμάτων ή και μετά την ολοκλήρωσή τους, μπορεί να διαβάσω ένα καινούργιο επιστημονικό άρθρο, να παρακολουθήσω κάποια διάλεξη που πραγματοποιείται είτε στο ΙΝΓΚ είτε διαδικτυακά, να ετοιμάσω κάποιο σχεδιάγραμμα, να αναλύσω κάποια δεδομένα, και να προετοιμαστώ για κάποια σύσκεψη ή για ένα συνέδριο. 

Τον πρώτο καιρό του διδακτορικού, το καθημερινό πρόγραμμα περιλάμβανε αρκετά πειράματα στο εργαστήριο και διάβασμα για το κάθε βήμα αλλά και διάφορες συσκέψεις με όλα τα μέλη της ομάδας για να δώσουν τη δική τους συμβουλή και βοήθεια για το πως μπορεί να εξελιχθεί ή να διορθωθεί κάτι στη συγκεκριμένη έρευνα. Στην αρχή, αρκετά είναι άγνωστα και έτσι κάποιες μέρες αφιερώνονται αποκλειστικά στο διάβασμα για κατανόηση και προγραμματισμό των πειραμάτων ή και διερεύνηση για δημιουργία νέων πρωτοκόλλων. Στη συνέχεια, καθώς μπαίνουν όλα σε ένα ρυθμό, δημιουργείς το δικό σου πρόγραμμα που μπορεί να διαμορφώνεται διαφορετικά από μέρα σε μέρα. Στο δεύτερο έτος των σπουδών, οι φοιτητές καλούνται να παραδώσουν το λεγόμενο mini thesis, που είναι μια μικρογραφία της διατριβής τους. Άρα κάπου εκεί, μπαίνει και το γράψιμο στη ζωή σου, όπου αρκετός χρόνος από την καθημερινότητα αφιερώνεται στο γράψιμο, ανάλυση των δεδομένων και προετοιμασία σχεδιαγραμμάτων και γραφικών παραστάσεων. Αποκτώντας κάποια εμπειρία, ξεκινάς και εσύ με τη σειρά σου να βοηθάς και να εκπαιδεύεις καινούργιους μεταπτυχιακούς φοιτητές ή φοιτητές πρακτικής και γίνεται ένα κομμάτι της ρουτίνας σου. Επίσης, θα έχεις την ευκαιρία να παρευρεθείς και να συμμετέχεις για μερικές μέρες σε κάποιο συνέδριο εντός Κύπρου ή και στο εξωτερικό. Εκεί διαμορφώνεται μια διαφορετική καθημερινότητα όπου έχεις τη δυνατότητα να γνωρίσεις αρκετούς επιστήμονες, να ανταλλάξεις απόψεις, να παρακολουθήσεις διάφορες διαλέξεις αλλά και να παρουσιάσεις τη δική σου δουλειά. Συνεπώς, αρκετός χρόνος μπορεί να αφιερωθεί στην προετοιμασία αφίσας ή και παρουσίασης. Μεταξύ αυτών, υπάρχουν αρκετές συσκέψεις με την ομάδα, το τμήμα αλλά και εξωτερικούς συνεργάτες, συμμετοχή σε διάφορες εκδηλώσεις του ΙΝΓΚ όπως το PhD day, αλλά και συμμετοχή σε εθελοντικά προγράμματα όπως η Βραδιά του Ερευνητή. Προς το τέλος του διδακτορικού, και στο παρόν στάδιο στη δική μου περίπτωση, τα πειράματα με τη σειρά τους ολοκληρώνονται και έτσι ξεκινά η προετοιμασία συγγραφής επιστημονικών άρθρων, αλλά και της διδακτορικής διατριβής. Επομένως, η μέρα ξεκινά και τελειώνει με αρκετό γράψιμο, διάβασμα, ανάλυση δεδομένων και προετοιμασία γραφικών παραστάσεων και σχεδιαγραμμάτων. 

Αρχίζεις αυτό το ταξίδι με ενθουσιασμό και ευδαιμονία να μάθεις και να εξελιχθείς ως επιστήμονας αλλά η πραγματικότητα είναι πως αρκετές μέρες θα πρέπει να αντιμετωπίσεις το άγχος, την απογοήτευση αλλά και την αποτυχία. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να βρίσκεις τρόπους που βοηθούν να ανταπεξέλθεις στις υποχρεώσεις σου. Θα σημείωνα πως η οργάνωση είναι ένα σημαντικό συστατικό για την επιτυχία αλλά και την αντιμετώπιση του άγχους. Πάντα με βοηθά να καταγράφω τις σκέψεις μου σχετικά με την έρευνα, να καταγράφω με λεπτομέρεια κάθε πείραμα, να αποθηκεύω οργανωμένα όλα τα δεδομένα και να δημιουργώ συνεχώς πλάνο για τα επόμενα βήματα που θα ακολουθήσω. Επίσης, είναι σημαντικό να αναζητάς βοήθεια όταν είναι απαραίτητο και σ’ αυτό το κομμάτι νιώθω πραγματικά ευγνώμων που βρίσκομαι στο συγκεκριμένο τμήμα. Είχα την τύχη να γνωρίσω υπέροχους ανθρώπους που πάντα είναι δίπλα μου στην κάθε δυσκολία και σήμερα μπορώ να τους αποκαλώ τη δεύτερη μου οικογένεια.

Τέλος, μπορεί το διδακτορικό να είναι μια full-time δουλειά που απαιτεί αρκετές ώρες αφοσίωσης και πολλές θυσίες, ακόμα και στον ελεύθερο σου χρόνο, όμως είναι αναγκαίο να κάνεις κάτι για τον εαυτό σου, όπως κάποιο άθλημα ή μια δραστηριότητα έτσι ώστε να αποφορτίζεσαι από την πίεση της μέρας και να βρίσκεις και πάλι το κίνητρο και την παραγωγικότητά σου. Προσωπικά, η δική μου διέξοδος είναι το θέατρο. Είμαι μέλος της ερασιτεχνικής θεατρικής ομάδας Ασγάτας, όπου κάθε χρόνο ανεβάζουμε μια παράσταση. Αρκετές φορές το θέατρο μ’ έχει βοηθήσει να αποβάλω το άγχος μου, να ξεφύγει το μυαλό και να βρω τη δύναμη να αντιμετωπίσω την οποιαδήποτε δυσκολία. 

Σίγουρα κάθε μέρα στη διδακτορική ζωή είναι διαφορετική, αλλά είναι και αυτό που την κάνει ξεχωριστή. Είσαι σε θέση να ανακαλύψεις καινούργια πράγματα, να αποκτήσεις νέες ικανότητες, να γνωρίσεις ενδιαφέροντες ανθρώπους και να διαμορφώσεις διαφορετικό τρόπο σκέψης. Αν έπρεπε να απεικονίσουμε τη διδακτορική ζωή σε μια γραφική παράσταση, σίγουρα δε θα ήταν μια ευθεία γραμμή αλλά το πιο πιθανόν θα είχε πολυάριθμες καμπύλες που ανεβοκατεβαίνουν. Ο δρόμος προς την επιτυχία αλλά και γενικά η ολοκλήρωση οποιουδήποτε έργου στη ζωή μας αποτελείται από διάφορα στάδια. Υπάρχουν μέρες στεναχώριας, αποτυχίας, και απογοήτευσης, αλλά και μέρες χαράς, επιτυχίας και ενθουσιασμού. Βέβαια, όλα αυτά αποτελούν και τα κομμάτια αυτής της πορείας που είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωση αυτού το παζλ που ονομάζεται διδακτορικό. 

Νικολέττα Παπαϊωάννου
Υποψήφια Διδάκτορας
Τμήμα Μοριακής Γενετικής Θαλασσαιμίας