Clinical Sciences
ΕΡΕΥΝΑ, Διαδικασία δοκιμής φαρμάκων στο ΙΝΓΚ
Εισαγωγή και ιστορικά στοιχεία
Η ιατρική επιστήμη είναι στοχευμένη προς δυο κατευθύνσεις, τη διαγνωστική και τη θεραπευτική. Από την Ιπποκράτεια ιατρική πληροφορούμαστε για την τέχνη της θεραπευτικής και το όρο ιατρός/θεραπευτής.
Η σωστή διάγνωση, θα οδηγήσει στην κατάλληλη θεραπευτική, που βασικά είναι το αίτημα του ασθενή και η ηθική ικανοποίηση του ιατρού/θεραπευτή. Η θεραπεία μπορεί να είναι φάρμακο, εμβόλιο, ειδική δίαιτα, συμπλήρωμα διατροφής, είτε παρέμβαση (ψυχοθεραπεία), είτε ιατρικό πρόσθετο (π.Χ. αντικατάσταση μιτροειδούς βαλβίδας).
Από τους αρχαίους χρόνους, υπήρχε η διαδικασία της δοκιμασίας μιας ουσίας για την ασφάλεια και αποτελεσματικότητά της και μετά την ευρεία χρήση της στην θεραπευτική. Τα πρώτα γραπτά κείμενα, για κλινική δοκιμασία ουσιών υπάρχουν από τους αρχαίους Πέρσες ιατρούς (Οι κανόνες της ιατρικής 1025 π.χ. από τον ιατρό Avicenna).
Στους πιο σύγχρονους χρόνους, 17-18 αιώνα μ.Χ. πιθανές θεραπευτικές ουσίες και εμβόλια, δοκιμαστήκαν σε φυλακισμένους, με καταδίκη σε θάνατο και με όφελος προς αυτούς, την μη εκτέλεση της θανατικής καταδίκης (Lady Mary Wortley Montagu). Η πρώτη κλινική δοκιμασία όπως την γνωρίζουμε σήμερα έγινε το 1747 μ.Χ. από τον ιατρό James Lind και αφορούσε την θεραπεία του σκορβούτου(έλλειψη βιταμίνης C).Μετά το 1750 η διαδικασία πήρε περίπου την μορφή που γνωρίζουμε σήμερα με την χρήση εικονικού φαρμάκου-placebo από τον John Haygarth ο οποίος ανάδειξε τη σημασία της επίδρασης του εικονικού φαρμάκου (placebo). Οι περισσότερες κλινικές δοκιμασίες, αυτή την περίοδο και τα χρόνια που ακολουθούν, γίνονται στη Μεγάλη Βρετανία όπου το Βρετανικό Ιατρικό συμβούλιο έρευνας (British Medical Research council), αναγνωρίζει πρώτο τη σημασία των κλινικών δοκιμών το 1930 και θεσπίζει την πρώτη επιτροπή για κλινικές δοκιμασίες (Therapeutic Trials Committee), η οποία συμβουλεύει και βοηθά τους ερευνητές για την επιτέλεση κλινικών δοκιμασίων. Η πρώτη τυχαιοποιημένη θεραπευτική δοκιμασία (randomised curative trial), έγινε το 1946-47 από τον Sir Geoffrey Marshall και αφορούσε τη χρήση της ουσίας στρεπτομυκίνης, στην θεραπεία της πνευμονικής φυματίωσης. Η βελτίωση της μεθοδολογίας των κλινικών δοκιμασίων γίνεται από τον Austin Bradfort Hill ο οποίος χρησιμοποιεί τις στατιστικές μεθόδους για την ανάλυση των δεδομένων.
Η παρούσα κατάσταση
Σήμερα οι κλινικές δοκιμασίες είναι περίπλοκες διαδικασίες, που σκοπό έχουν να αποδείξουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια στην χορήγηση ή στην εφαρμογή ενός φαρμάκου/εμβολίου/παρέμβασης/πρόσθετου και διέπονται από κανόνες επιστημονικούς και ηθικούς. Τελικά μόνο το 10% των φαρμάκων που δοκιμάζονται παίρνουν έγκριση για χρήση. Οι κλινικές δοκιμασίες έχουν πρωτόκολλο, μεθοδολογία, σαφή στόχο, αποτελέσματα και επεξεργασία των αποτελεσμάτων. Πρέπει ο επιστημονικός σχεδιασμός τους να είναι επικυρωμένος και τα αποτελέσματά τους να μπορούν να αναπαραχθούν. Για να μπορέσουν να εφαρμοστούν, πρέπει το πρωτόκολλο να εγκριθεί από αρμόδια αρχή. Στην Κύπρο αρμόδια αρχή είναι το Συμβούλιο Φαρμάκων (Υπουργείου Υγείας) και η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής.
Η συμμετοχή σε κλινική δοκιμασία είναι εθελοντική και οι συμμετέχοντες πρέπει να ενημερώνονται εκτενώς , για όλες τις πιθανές συνέπεις, που μπορεί να έχουν από την έκθεση στη συγκεκριμένη ουσία και να υπογράψουν έντυπο συγκατάθεσης. Οι πληροφορίες και οι επεξηγήσεις πρέπει να γίνονται σε κατανοητή γλώσσα στον εθελοντή συμμετέχοντα.
Οι κλινικές δοκιμασίες είναι δαπανηρές και έχουν πολύ υψηλό κόστος για την εκτέλεση τους. Οι χρηματοδότες είναι συνήθως κυβερνητικοί οργανισμοί, φαρμακευτικές εταιρείες, εταιρείες βιοτεχνολογίας η εταιρείες υψηλής τεχνολογίας.
Για ένα νοσοκομείο η οργανισμό όπως το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου είναι πολύ σημαντικό να μπορεί να επιτελεί κλινικές μελέτες και δοκιμασίες. Είναι μεγάλος ο ανταγωνισμός, ανάμεσα στα επιστημονικά κέντρα, για συμμετοχή σε κλινικές δοκιμασίες, γιατί προσδίδει επιστημονικό κύρος και επιφέρει οικονομικό όφελος.
Ένας οργανισμός, για να κληθεί να συμμετέχει σε μια τέτοιου τύπου μελέτη, πρέπει να έχει ικανοποιητικό αριθμό συμμετεχόντων και να περάσει από αξιολόγηση από τον χρηματοδοτικό φορέα, για την ικανότητα του να διεκπεραιώσει την κλινική δοκιμασία. Επίσης, οι δοκιμασίες αυτές γίνονται σε χώρες όπου υπάρχουν επιτροπές βιοηθικής και υπάρχουν κανόνες για την εφαρμογή των ερευνών.
Οι κλινικές δοκιμασίες στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου
Α. Τρέχουσες συμμέτοχες σε κλινικές δοκιμασίες
- A Multi center, Open Label, Extension study to evaluate the efficacy and safety of Patisiran in patients with Familial Amyloidotic Polyneuropathy who have completed a prior clinical study with Patisiran (Protocol ALN-TTR02-006) (2017- ongoing)
- A phase IV, prospective, post-marketing, multi-center, observational study to evaluate the long term safety profile of Alemtuzumab (LEMTRADA) in patients with Relapsing Forms of Multiple Sclerosis (PASS) (2014- ongoing)
- A long term, prospective, non-interventional, multinational, parallel cohort study monitoring safety in patients with MS newly initiated in Fingolimod once daily or treated with another approved disease – modifying therapy (Protocol CFTY720D2406- PASSAGE) (2015 -ongoing)
- The Multi National Gilenya Pregnancy Exposure Registry in Multiple Sclerosis (Protocol CFTY720D2404) (2013-ongoing)
Β. Παλαιότερες συμμέτοχες σε κλινικές δοκιμασίες που έχουν ολοκληρωθεί.
- A phase III, multicenter, multinational, randomized, double blind, placebo controlled study to evaluate the efficacy and safety of Patisiran (ALN-TTR02) in transthyretin (TTR) mediated polyneuropathy (Protocol ALN-TTR02-004- APOLLO) (2015-2017)
- A phase IIIa, multicenter, multinational, randomized, double blind, placebo controlled parallel group, add-on with beta-Interferon study to evaluate the efficacy and safety of a novel neutraceutical intervention (PLP 10) for the treatment of Relapsing Remitting Multiple Sclerosis (MINERAL study) (2015- 2018)
- A randomized, double blind, placebo controlled parallel group study to evaluate the efficacy and safety of PUFA and Vitamin E in patients with Relapsing Remitting Multiple Sclerosis (2007-2010)
- Betaferon Treatment and Exercise Data Gathering in Early MS (BEGIN). Observational study (Protocol MP-00102)(2008-2009)
- Efficacy and Safety of Eslicarbazepine Acetate (BIA2-093) as adjunctive therapy for refractory partial seizures in a double blind, randomized, placebo controlled, parallel group, multi-center clinical trial (EUDRACT 2008-002455-25) (2008-2012)
- Effect of γ-Secretase Inhibition on the progression of Alzheimer’s Disease: LY450139 versus Placebo (Protocol H6L-MC-LFAN) (2007-2009)
- Evaluation of the safety and efficacy of Topiramate as add-on therapy in patients with intractable epilepsy (1999)
- A double blind, placebo controlled evaluation of the safety and efficacy of Methycobal in patients with diabetic polyneuropathy (1998-1999)
- Evaluation of the safety and efficacy of Neurontin (Gabapentin) as add-on therapy in patients with epilepsy (1997)
- Evaluation of the safety and efficacy of Rilutek (Riluzole) in patients with Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS)(1996-1997)
- Evaluation of the safety and efficacy of Lamictal (Lamotrigine) as add-on therapy in children with treatment-resistant seizures (1996)
- A double blind, randomized, dose comparison study of AVONEX (Interferon beta 1a) in subjects with Multiple Sclerosis (Protocol C94-805) (1996-2000)
Στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου, διεκπεραιωθήκαν αρκετές κλινικές δοκιμασίες και κάποιες βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη. Οι μελέτες αυτές διενεργούνται από ομάδα εργασίας, η οποία περιλαμβάνει τους ιατρούς νευρολόγους, τους φαρμακοποιούς, το νοσηλευτικό προσωπικό του θαλάμου και των εξωτερικών ιατρείων και τέλος το διοικητικό προσωπικό. Ο οργανισμός έχει αποκτήσει εμπειρία και επιστημονικό κύρος για την εφαρμογή κλινικών δοκιμασίων, που το διαχωρίζει από την μάζα των ιατρικών κέντρων και το κατατάσσει πλέον ως εξειδικευμένο κέντρο αριστείας για τις νευρολογικές και γενετικές παθήσεις.
Δρ Ελένη Παπανικολάου
Ανώτερη Νευρολόγος
Συντονίστρια Κλινικού Τμήματος
Διευθύντρια Νευρολογικής Κλινικής Δ
Έλενα ΚΚολού
Υπεύθυνη Φαρμακείου
0002.jpg)
