ΣΧΟΛΗ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, Δημιουργώντας τη νέα γενιά επιστημόνων

 

+++

 

Είναι γεγονός ότι τόσο το Τμήμα Μοριακής Ιολογίας αλλά και το Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου γενικότερα βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή μαζί με το Υπουργείο Υγείας για την επιτυχή αντιμετώπιση της εξελισσόμενης πανδημίας. Ως Τμήμα Μοριακής Ιολογίας ενεργήσαμε άμεσα για την καθιέρωση συγκεκριμένου εργαστηριακού πρωτοκόλλου που μας παρείχε τη δυνατότητα ανίχνευσης (εντός 5 ωρών) του γενετικού υλικού του καινούργιου Κορωνοϊού (SARS-CoV-2) χρησιμοποιώντας τη διεθνώς αναγνωρισμένη μέθοδο RT-PCR. Η συγκεκριμένη τεχνική χρησιμοποιείται από την πρώτη στιγμή μέχρι και σήμερα με μεγάλη επιτυχία, ακολουθώντας πάντοτε όλες τις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Επιπλέον, από την πρώτη στιγμή το εργαστήριο μας διαδραμάτισε ρόλο εργαστηρίου αναφοράς λόγω και της σημαντικής σχέσης που έχουμε με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και το δίκτυο παρακολούθησης αναδυόμενων ιών. Για αυτούς όλους τους λόγους, μας είχε ανατεθεί από το Υπουργείο Υγείας να διενεργήσουμε εξωτερικό ποιοτικό έλεγχο για όλα τα εργαστήρια που σε μια δεύτερη φάση επέδειξαν ενδιαφέρον να ενταχθούν και εκείνα στην ομάδα παροχής διαγνωστικών αναλύσεων για τον καινούριο Κορωνοϊό. 

 

Η καθημερινότητα μας στο εργαστήριο έχει αλλάξει δραστικά από την ημέρα που διαγνώσαμε το πρώτο περιστατικό θετικό στον ιό SARS-CoV-2. Από την πρώτη κιόλας στιγμή έπρεπε να ανταποκριθούμε με συνέπεια, αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία στην ανάλυση εκατοντάδων δειγμάτων που έφταναν στο εργαστήριο από άτομα που θεωρούνταν ύποπτα κρούσματα. Η συνεχής ροή δειγμάτων μάς υποχρέωσε να δουλεύουμε συνεχώς ώστε να αναλύουμε τα δείγματα και να αποστέλλουμε τα αποτελέσματα προς το Υπουργείο Υγείας σε 24ωρη βάση. Τόσο εγώ προσωπικά, όσο και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, συμπεριλαμβανομένης και της Διευθύντριας του Τμήματος Δρ. Χριστίνας Χριστοδούλου, είμαστε ευτυχείς που καταφέραμε να ανταποκριθούμε στο έπακρον στις υποχρεώσεις μας απέναντι στο Υπουργείο Υγείας και τον Κύπριο πολίτη. Θεωρώ ότι η συνεισφορά μας ως Τμήμα ήταν καταλυτική στην προσπάθεια του Υπουργείου Υγείας να περιορίσει την εξάπλωση του ιού στην κοινωνία, περιορίζοντας κατ’ επέκταση τις όποιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις λόγω της πανδημίας. Δεν είναι τυχαίο που ως Τμήμα είμασταν και πάλι στην πρώτη γραμμή σε άλλες επιδημίες που έπληξαν το νησί παλαιότερα.

 

Αναμφίβολα είναι καθοριστικό για ένα νεαρό επιστήμονα να μπορεί να λέει ότι υπήρξε μέλος της ομάδας του Τμήματος Μοριακής Ιολογίας, η οποία έχει ασχοληθεί με την έγκυρη διάγνωση ενός καινούργιου ιού που έχει σημαδέψει την ανθρωπότητα και θα μείνει στην ιστορία. Επιπλέον, η ενεργή συμμετοχή αποφοίτων της ΣΜΙΚ στη συλλογική αυτή προσπάθεια αποτελεί αναμφισβήτητα εντυπωσιακό σημείο αναφοράς στο βιογραφικό του καθενός, εντός και εκτός συνόρων. Ένας απόφοιτος διδακτορικού της ΣΜΙΚ, κάνοντας αιτήσεις για εξεύρεση εργασίας τόσο στην Κύπρο αλλά κυρίως στο εξωτερικό, όπου ο ανταγωνισμός είναι έντονος, σίγουρα θα ξεχωρίσει με αυτή την εμπειρία. Πέραν του εμπλουτισμού του βιογραφικού όμως, πιστεύω πως τα πιο ισχυρά εφόδια τα αποκομίζει ο νεαρός επιστήμονας κατά τη διάρκεια εργαστηριακής εργασίας που χαρακτηρίζεται από πίεση, διαχείριση ενός τεράστιου όγκου δειγμάτων/δεδομένων και σίγουρα άγχους. Είναι σε τέτοιες στιγμές που ανακαλύπτει κανείς τα πραγματικά του όρια σε σωματικές και ψυχικές αντοχές, ενεργώντας πάντοτε με υπευθυνότητα και επαγγελματισμό με μοναδικό στόχο και σκοπό το καλό της ανθρωπότητας. Επίσης, παίρνεις ουσιαστικά  μαθήματα για τη σημασία της ομαδικής εργασίας. Ο επαγγελματισμός, η ομαδικότητα, η αλληλεγγύη μεταξύ συναδέλφων αλλά και η αναγνώριση και στήριξη του κόσμου είναι στοιχεία που σημαδεύουν τον επιστήμονα, ιδιαίτερα όταν γνωρίζει ότι αυτό με το οποίο ασχολείται ταλανίζει την ανθρωπότητα και χρειάζονται άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις. Αυτές είναι εμπειρίες που δεν μπορείς να εισπράξεις από αλλού, παρά μόνο σε ένα ζωντανό περιβάλλον ενός διεθνώς αναγνωρισμένου οργανισμού, όπως είναι το ΙΝΓΚ με πολυετή προσφορά στις διαγνωστικές υπηρεσίες, την έρευνα και την εκπαίδευση.

 

Το συγκεκριμένο μάθημα προσφέρεται ανελλιπώς από την πρώτη χρονιά λειτουργίας της ΣΜΙΚ με μεγάλη επιτυχία. Ο σκοπός του μαθήματος είναι διπλός. Πρώτον, στοχεύει στη λεπτομερή κατανόηση ενός πολύπλευρου φάσματος ιών καθώς και του ρόλου τους στην παθογένεση διάφορων ασθενειών, εστιάζοντας στην κατανόηση της μοριακής βάσης αυτών των διαδικασιών. Δεύτερον, στοχεύει να παρέχει ευρεία γνώση στις βασικές έννοιες της κυτταρικής και μοριακής ανοσολογίας. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στην κατανόηση όλων των μηχανισμών που χρησιμοποιούν οι ιοί για να μπορούν να επιβιώσουν εντός του ξενιστή, καθώς και των ανοσοποιητικών μηχανισμών που ενεργοποιούνται με σκοπό την επιτυχή καταπολέμηση και εξάλειψη τους. Εξίσου σημαντική είναι η αναφορά σε διαθέσιμα σκευάσματα, όπως εμβόλια και αντι-ιικά φάρμακα, για την παροχή προστασίας και θεραπείας από ιογενείς λοιμώξεις, καθώς και διαφόρων προηγμένων μεθοδολογιών που χρησιμοποιούνται σήμερα για διαγνωστικούς σκοπούς. Επιπλέον, μέσω του μαθήματος οι φοιτητές έχουν τη μοναδική ευκαιρία να επισκεφθούν το Τμήμα Μοριακής Ιολογίας και να αποκτήσουν εργαστηριακή εμπειρία σε μια σειρά από τεχνικές μοριακής βιολογίας και ανοσολογίας που χρησιμοποιούνται ευρέως ανά το παγκόσμιο για την ανίχνευση και μελέτη ιών για διαγνωστικούς και ερευνητικούς σκοπούς. Είμαι πεπεισμένος ότι το μάθημα Μοριακής Ιολογίας και Ανοσολογίας παρέχει όλα εκείνα τα εφόδια που χρειάζεται ο φοιτητής για την επιτυχή απόκτηση διδακτορικού τίτλου στους τομείς της Ιολογίας και Ανοσολογίας.

 

Η ΣΜΙΚ προσφέρει ένα δημιουργικό εκπαιδευτικό περιβάλλον στους φοιτητές  οι οποίοι επωφελούνται από τη συσσωρευμένη εμπειρία 30 χρόνων που υπάρχει στο Ινστιτούτο, όπως και από τις άριστες εργαστηριακές υποδομές. Το μοντέλο εκπαίδευσης που προσφέρει η ΣΜΙΚ είναι  ισάξιο με παρόμοια μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρουν άλλοι διεθνής ακαδημαϊκοί οργανισμοί. Αυτό ήταν το σκεπτικό και το κίνητρο για τη δημιουργία της Σχολής και για τα Κυπριακά δεδομένα είναι καινοτόμο, αφού κάτω από την ίδια στέγη συνυπάρχουν η έρευνα, οι διαγνωστικές και κλινικές υπηρεσίες μαζί με την εκπαίδευση. Οι φοιτητές κινούνται σε ένα ζωντανό εργασιακό περιβάλλον. Δεν είναι ένα τεχνητό περιβάλλον που στήθηκε για την εκπαίδευση και μόνο. Το πιο πρόσφατο ισχυρό παράδειγμα είναι η πανδημία. Οι δικοί μας φοιτητές ένιωσαν τον παλμό που ηχούσε στο ΙΝΓΚ όλο αυτό το διάστημα, αφού ήμασταν το κέντρο αναφοράς από την αρχή της εμφάνισης του ιού στην Κύπρο.

 

Ως προς την εμπειρία σε πραγματικές συνθήκες εργασίας, αυτό το επίτευγμα είναι βασισμένο σε μια προσεγμένη φόρμουλα. Πρώτον, η ΣΜΙΚ δέχεται έναν περιορισμένο αριθμό φοιτητών κάθε χρόνο, πράγμα που σημαίνει πως οι φοιτητές επωφελούνται  της κατάλληλης σημασίας και καθοδήγησης από τους καθηγητές τους. Πέραν αυτού, οι φοιτητές της ΣΜΙΚ διδάσκονται τις τελευταίες γνώσεις στον τομέα των βιοϊατρικών επιστημών και φιλοξενούνται στα τμήματα του ΙΝΓΚ όπου εκπονούν την έρευνα τους. Ως εκ τούτου, η πρακτική εκπαίδευση και καθοδήγηση των φοιτητών από το έμπειρο επιστημονικό προσωπικό του ΙΝΓΚ, χρησιμοποιώντας εξοπλισμό τελευταίας αιχμής, αποτελεί το κύριο στοιχείο για τη σωστή προετοιμασία ενός νέου επιστήμονα. Επιπλέον και εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι ο συνδυασμός των μαθησιακών στόχων μαζί με τους εργασιακούς στόχους στη δομή του κάθε μαθήματος που ενδυναμώνει το βιογραφικό των αποφοίτων της ΣΜΙΚ και τους καθιστά πιο ανταγωνιστικούς στην αγορά εργασίας.

 

Ο συνδυασμός των μαθησιακών στόχων μαζί με τους εργασιακούς στόχους στη δομή του κάθε μαθήματος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης που προσφέρουμε στη ΣΜΙΚ. Ο σκοπός δεν είναι μόνο να μεταφέρουμε κάποιες γνώσεις σε έναν φοιτητή αλλά να του δώσουμε τα εφόδια που θα χρειαστεί όταν βγει στην αγορά εργασίας, δηλαδή το πιο ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Με τον ανταγωνισμό που υπάρχει για την κάθε κενή θέση, πρέπει ένας απόφοιτος να αποδείξει ότι είναι έτοιμος να μπει δυναμικά, να προσαρμοστεί άμεσα στις πραγματικές εργασιακές συνθήκες και να ξεκινήσει να αποδίδει αμέσως για τον εργοδότη του. Το γεγονός ότι το ΙΝΓΚ έχει μια πορεία 30 χρόνων σαν εργοδότης, είναι καθοριστικό στην αναγνώριση των στοιχείων αυτών που ψάχνουν οι εργοδότες του τομέα μας και στο πάντρεμα αυτών των στοιχείων μαζί με τη μάθηση. Οι φοιτητές εισπράττουν όλα αυτά τα καθημερινά στοιχεία της ομαδικότητας, του επαγγελματισμού στη σωστή διεξαγωγή της εργαστηριακής δουλειάς, την εμπειρία στην κατάκτηση ερευνητικών κονδυλίων και άλλα πολλά. Προσωπικά, έχω αναλάβει την ερευνητική καθοδήγηση φοιτητών της ΣΜΙΚ και είναι σπουδαίο αίσθημα να βλέπεις την εξέλιξη και τα στάδια μετάβασης του φοιτητή σε έναν ολοκληρωμένο ερευνητή-επιστήμονα.

 

Στο Ινστιτούτο και στη Σχολή επενδύουμε όλη μας την εμπειρία, τις γνώσεις και τα εφόδια για να πετύχει ένας φοιτητής. Από την άλλη, αυτό που θα χρειαστεί από μέρους του είναι συνέπεια, μεθοδικότητα και σκληρή δουλειά, αφού ο δρόμος αυτός είναι δύσκολος και απαιτητικός. Για όσους θα πετύχουν όμως, σίγουρα αξίζει.