Biostatistics Unit

Ο Οκτώβριος έχει καθιερωθεί ως μήνας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) διεξάγεται διεθνής έρευνα με σκοπό την πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της νόσου. 

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Ωστόσο, η προδιάθεση νόσησης διαφέρει μεταξύ των ατόμων, και έτσι η εξατομικευμένη εκτίμηση του κινδύνου νόσησης μπορεί να καθοδηγήσει πιο στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης στον πληθυσμό. Η προδιάθεση νόσησης επηρεάζεται τόσο από περιβαλλοντικούς όσο και από γενετικούς παράγοντες. Μέχρι στιγμής,  πληθώρα γενετικών παραλλαγών σε διάφορα γονίδια έχουν βρεθεί να συσχετίζονται με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, συμπεριλαμβανομένων των πολυμορφισμών του γονιδιώματος που εμφανίζονται σε μεγάλη συχνότητα στον πληθυσμό (>1%) και προσδίδουν χαμηλό κίνδυνο νόσησης (<1.5-φορές αύξηση ρίσκου). Οι πολυμορφισμοί αυτοί έχουν κυρίως ανακαλυφθεί μέσω των μελετών σάρωσης του γονιδιώματος (Genome-wide association studies, GWAS), όπου η μονάδα μας έχει συμβάλει καθοριστικά στις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις. 

Η συνδυαστική δράση των κοινών πολυμορφισμών, σε ένα πολυγονιδιακό μοντέλο εκτίμησης κινδύνου, το Polygenic Risk Score (PRS), μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκτίμηση του κινδύνου νόσησης από καρκίνο του μαστού σε ατομικό επίπεδο, το οποίο ενδεχομένως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά στην εξατομικευμένη διαχείριση του κινδύνου νόσησης. Πρόσφατα, αναπτύχθηκε ένα πολυγονιδιακό μοντέλο εκτίμησης του κινδύνου νόσησης από καρκίνο του μαστού σε γυναίκες Ευρωπαϊκής καταγωγής που περιλαμβάνει 313 κοινούς πολυμορφισμούς (PRS₃₁₃). 

Μέρος του ερευνητικού έργου της Μονάδας Βιοστατιστικής του Ινστιτούτου Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου, είναι ο έλεγχος του πολυγονιδιακού μοντέλου, PRS313, σε 21 χώρες. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από περίπου 200,000 γυναίκες από μελέτες ασθενών/μαρτύρων που συμμετέχουν στην διεθνή κοινοπραξία Breast Cancer Association Consortium (BCAC) (https://bcac.ccge.medschl.cam.ac.uk/), στην οποία και η Μονάδα μας συμμετέχει ενεργά. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα έδειξαν ότι το PRS₃₁₃ διαφέρει σημαντικά μεταξύ των διαφορετικών χωρών της Ευρώπης. Ως εκ τούτου, το γενετικό υπόβαθρο φαίνεται να επηρεάζει τα αποτελέσματα των πολυγονιδιακών μοντέλων ακόμα και μεταξύ των πληθυσμών της Ευρώπης. Επομένως, πριν την εφαρμογή των πολυγονιδιακών μοντέλων στην εξατομικευμένη διαχείριση του κινδύνου νόσησης, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η καταγωγή του ατόμου. 

Επιπλέον, αξιολογήσαμε την προγνωστική απόδοση ενός πολυγονιδιακού μοντέλου που περιλάμβανε 15 κοινούς πολυμορφισμούς (PRS₁₅), στον πληθυσμό της Κύπρου, χρησιμοποιώντας δεδομένα από την μελέτη ασθενών/μαρτύρων MASTOS, που περιλαμβάνει 1,109 γυναίκες ασθενείς και 1,177 μη-ασθενής γυναίκες «μάρτυρες» από την Κύπρο. Τα αποτελέσματα μάς έδειξαν ότι το PRS15 συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Επιπλέον, αξιολογήσαμε την συνδυαστική δράση του PRS15 με άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την προδιάθεσης νόσησης, στον πληθυσμό της Κύπρου. Το συνδυαστικό αυτό μοντέλο φαίνεται να προσδίδει μια πιο ολοκληρωμένη μέθοδο εκτίμησης του κινδύνου νόσησης από καρκίνο του μαστού στον κυπριακό πληθυσμό. Μελλοντικά, ένα πολυγονιδιακό μοντέλο που θα περιλαμβάνει όλους τους γενετικούς πολυμορφισμούς, σε συνδυασμό με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες θα πρέπει να αξιολογηθεί εκ νέου στον πληθυσμό της Κύπρου, πριν την εφαρμογή του. Ωστόσο τα αποτελέσματά μας, δείχνουν ότι τα συνδυαστικά μοντέλα, φαίνεται να λειτουργούν και στον κυπριακό πληθυσμό. Η μελέτη αυτή έχει δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό Cancers [1] και έχει εκπονηθεί στο Τμήμα Γενετικής, Θεραπευτικής Καρκίνου και Υπερδομικής Παθολογίας και την Μονάδα Βιοστατιστικής του Ινστιτούτου Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου. 

Δρ Κρίστια Γιάγκου
Μεταδιδακτορική ερευνήτρια
Μονάδα Βιοστατιστικής

1.Yiangou K, Kyriacou K, Kakouri E, Marcou Y, Panayiotidis MI, Loizidou MA, Hadjisavvas A, Michailidou K: Combination of a 15-SNP Polygenic Risk Score and Classical Risk Factors for the Prediction of Breast Cancer Risk in Cypriot Women. Cancers (Basel) 2021, 13. 
https://www.mdpi.com/2072-6694/13/18/4568