ΣΧΟΛΗ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, Τηλεκπαίδευση στην εποχή Covid

Από τον περασμένο Μάρτιο οι προσπάθειες για διαχείριση της πανδημίας του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2 έχουν επιφέρει πρωτόγνωρες αλλαγές στις επαγγελματικές και κοινωνικές μας δραστηριότητες, στη συμπεριφορά μέχρι και στον τρόπο σκέψης μας και ακόμη εξακολουθούν να καθορίζουν την καθημερινότητά μας. Αναμφίβολα ο τομέας της εκπαίδευσης και της διδασκαλίας δεν μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος.

Με την επιβολή των πρώτων περιοριστικών μέτρων για την αναχαίτηση της διασποράς του ιού τον περασμένο Μάρτιο, η Σχολή Μοριακής Ιατρικής Κύπρου (ΣΜΙΚ) όπως και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, κλήθηκε να αντιμετωπίσει την πρόκληση της συνέχισης των εκπαιδευτικών της δραστηριοτήτων με τη χρήση εναλλακτικών τρόπων διδασκαλίας. Σε σύντομο χρονικό διάστημα και με την σημαντική συμβολή και υποστήριξη της ομάδας πληροφορικής του Ινστιτούτου Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου, η ΣΜΙΚ πραγματοποίησε επιτυχώς τη μετάβαση από τον συμβατικό τρόπο εκπαίδευσης με φυσική παρουσία στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας Zoom (www.zoom.us). Η τηλεκπαίδευση ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία τόσο για τους φοιτητές όσο και για το διδακτικό προσωπικό η οποία εφαρμόστηκε κάτω από πίεση χρόνου για να αντικαταστήσει τη διαχρονικά δοκιμασμένη, αξιόπιστη και παραγωγική δια ζώσης εκπαίδευση μέσα σε ιδιαίτερες και δύσκολες συνθήκες. Τα ακροατήρια των φοιτητών μετατράπηκαν από τη μια μέρα στην άλλη σε διαδικτυακές τάξεις στις οποίες η επικοινωνία και επαφή του καθηγητή με τους φοιτητές γινόταν με ηλεκτρονικά οπτικοακουστικά μέσα (οθόνη υπολογιστή, μικρόφωνο, κάμερα) και ως τέτοια ήταν απόλυτα εξαρτώμενη από την εύρυθμη λειτουργία της τεχνολογίας. Τα όποια τεχνικά προβλήματα ξεπεράστηκαν σύντομα και τόσο οι φοιτητές όσο και οι διδάσκοντες προσαρμόστηκαν σχετικά εύκολα στο νέο αυτό τρόπο διδασκαλίας η οποία επέτρεψε στους φοιτητές να συνεχίσουν απρόσκοπτα τις σπουδές τους. Συγκεκριμένα, για τα μαθήματα θεωρητικού περιεχομένου η μετάβαση στην τηλεκπαίδευση υπήρξε ομαλή και οι εκπαιδευτικοί στόχοι έχουν επιτευχθεί σε ικανοποιητικό επίπεδο. Μεγαλύτερη πρόκληση αποτέλεσαν οι εργαστηριακές ασκήσεις οι οποίες εκ των πραγμάτων δε ήταν εφικτό να πραγματοποιηθούν. Στις περιπτώσεις αυτές υπήρξε αντικατάσταση των πρακτικών ασκήσεων με αντίστοιχες διαλέξεις, ή προβολές video έχοντας πάντα ως γνώμονα  την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων στο μέγιστο δυνατό βαθμό και την διατήρηση της ποιότητας της εκπαίδευσης σε υψηλά επίπεδα. Η εμπειρία της εξ αποστάσεως διδασκαλίας που εφάρμοσε η ΣΜΙΚ το περασμένο εαρινό εξάμηνο θα μπορούσε γενικά να αποτιμηθεί ως θετική αφού έχει πετύχει το στόχο της που ήταν η συνέχιση των μαθημάτων και η επιτυχής ολοκλήρωση του ακαδημαϊκού έτους. Δεν παύει όμως να ήταν μια λύση ανάγκης που επιβλήθηκε από τις συγκυρίες της επιδημιολογικής κρίσης. Αδιαμφισβήτητα η τηλεκπαίδευση είναι ένα σημαντικό εκπαιδευτικό εργαλείο που προσφέρει νέες δυνατότητες και προοπτικές στον τρόπο διδασκαλίας. Ωστόσο υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος. Κατά γενική ομολογία τόσο των διδασκόντων αλλά και των φοιτητών ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας με φυσική παρουσία υπερτερεί της εξ αποστάσεως διαδικτυακής εκπαίδευσης. Και αυτό γιατί η διδασκαλία περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα από απλή μετάδοση πληροφοριών. Ένα βασικό θεμέλιο της εκπαίδευσης είναι η άμεση επικοινωνία και η αλληλεπίδραση μεταξύ του διδάσκοντα και των διδασκομένων που επιτυγχάνεται με την οπτική επαφή, τη γλώσσα του σώματος και την ικανότητα του εκπαιδευτή να διαισθάνεται την απήχηση της διδασκαλίας στο ακροατήριο του ώστε να προσαρμόζεται ανάλογα. Οι πιο πάνω εκπαιδευτικές τεχνικές δύσκολα εφαρμόζονται σε μια διαδικτυακή τάξη με αποτέλεσμα η τηλεκπαίδευση να υστερεί, σε σχέση με  την αμεσότητα που χαρακτηρίζει τη δια ζώσης διδασκαλία. Ειδικά στον τομέα των ειδικών προγραμμάτων που προσφέρει η ΣΜΙΚ, τα οποία είναι συνδεδεμένα με την ταυτόχρονη   εργαστηριακή και πρακτική εξάσκηση των φοιτητών σε ένα ζωντανό περιβάλλον  αλληλεπίδρασης και απευθείας επικοινωνίας. Η ανάγκη της προσαρμογής στα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει η πανδημία του κορωνοϊού μας έχει επιβάλει να εφαρμόσουμε εναλλακτικές διαδικασίες σε διάφορους τομείς της ζωής και της καθημερινότητας μας. Από την άλλη μεριά μας έχει βοηθήσει να επανεκτιμήσουμε την αξία κάποιων πρακτικών που εφαρμόζονταν διαχρονικά και που ίσως με την πάροδο του χρόνου υποβαθμίσαμε. Στον τομέα της εκπαίδευσης μας δόθηκε η ευκαιρία να εκμεταλλευτούμε τη σύγχρονη τεχνολογία για να εφαρμόσουμε την τηλεκπαίδευση και να γνωρίσουμε τις δυνατότητες και τις προοπτικές που παρέχει. Αυτές θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ως επικουρικό εκπαιδευτικό εργαλείο στο συμβατικό μοντέλο της δια ζώσης εκπαίδευσης στο οποίο θεωρώ ότι θα επιστρέψουμε με την πάροδο της πανδημίας.

Δρ Πέτρος Π. Πέτρου
Associate Scientist – Τμήμα Βιοχημικής Γενετικής, Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου
Επίκουρος Καθηγητής – Σχολή Μοριακής Ιατρικής Κύπρου