Clinical Sciences

Ένα σημαντικό ποσοστό πληθυσμού ανά το παγκόσμιο εμφανίζει νευρολογικές παθήσεις, κυρίως επίκτητες αλλά και εκ γενετής. Οι εν λόγω κατηγορίες προκαλούν σοβαρό  αντίκτυπο στην καθημερινότητα των ατόμων Παραδείγματα νευρολογικών παθήσεων αποτελούν: Εγκεφαλικές βλάβες (Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, όγκοι, τραυματική βλάβη), Νόσος του  Parkinson, Βλάβες του Ανώτερου Κινητικού Νευρώνα, Μυοπάθειες - Μυϊκή Δυστροφία, Πολλαπλή Σκλήρυνση.

Οι παθήσεις αυτές προκαλούν κατά περίπτωση διαταραχή κυρίως στις κινητικές, αισθητηριακές, ψυχικές και νοητικές λειτουργίες του ατόμου (Baricich, Spitoni & Morone, 2022). Κατά συνέπεια επηρεάζεται η λειτουργικότητα και η συμμετοχή του ατόμου σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής όπως: αυτοφροντίδα, λειτουργική κινητικότητα, παραγωγικότητα - εκπαίδευση, ύπνος, κοινωνική συμμετοχή και δραστηριότητες ψυχαγωγίας. 

Για την πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των νευρολογικών παθήσεων, σημαντική είναι η διεπιστημονική ομάδα, η οποία αποτελείται από επαγγελματίες υγείας διαφόρων ειδικοτήτων. Η  ομάδα συνήθως αποτελείται από γιατρούς, νοσηλευτές, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και διαιτολόγους. Κύριος στόχος της ομάδας αποκατάστασης είναι μέσα από εξατομικευμένες παρεμβάσεις να βελτιωθεί η λειτουργικότητα και να αυξηθεί στο μέγιστο δυνατό η ανεξαρτησία των ατόμων αυτών.

Η εργοθεραπεία είναι ένα πελατοκεντρικό επάγγελμα υγείας που προάγει την υγεία και την ευημερία μέσω συμμετοχής του ατόμου σε δραστηριότητες και έργα (WFOT 2012).

Πρωταρχικός στόχος της είναι να βοηθήσει τα άτομα όλων των ηλικιών να εκτελούν δραστηριότητες και να συμμετέχουν σε έργα που έχουν νόημα για τους ίδιους.  Με τον όρο “έργο” εννοούμε το σύνολο των δραστηριοτήτων που γεμίζουν το χρόνο και δίνουν σκοπό και νόημα στη ζωή του ατόμου (WFOT 2012). Οι τομείς έργου που ασχολείται η εργοθεραπεία είναι:
•    Οι βασικές δραστηριότητες καθημερινής ζωής όπως ένδυση, σίτιση, πλύσιμο σώματος, χρήση τουαλέτας κ.ά 
•    Σύνθετες δραστηριότητες καθημερινής ζωής
•    Διαχείριση υγείας
•    Ανάπαυση και ύπνος
•    Ψυχαγωγία
•    Eργασία
•    Εκπαίδευση 
•    Κοινωνική συμμετοχή

Αρχικά, γίνεται η λήψη του ιστορικού του ατόμου κατά την οποία λαμβάνονται υπόψη τα προσωπικά και τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του (αξίες, πεποιθήσεις, ρόλοι, ενδιαφέροντα), έχοντας πάντα υπόψη ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Στη συνέχεια, γίνεται  εργοθεραπευτική αξιολόγηση μέσω κλινικής παρατήρησης και χρήσης σταθμισμένων και μη εργαλείων. Αξιολογούνται οι κινητικές, οι αισθητηριακές, οι νοητικές και οι κοινωνικές δεξιότητες του ατόμου, που αφορούν την επίδραση στη συμμετοχή του στην καθημερινότητα. Με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης και σε συνεργασία με το ίδιο το άτομο και την οικογένειά του, θεσπίζονται οι θεραπευτικοί στόχοι με στόχο την αύξηση της λειτουργικότητας και της ανεξαρτησίας του.

Στις εργοθεραπευτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνονται: 
•    Εκπαίδευση σε τεχνικές ανεξαρτησίας στους τομείς καθημερινών δραστηριοτήτων
•    Επανεκπαίδευση κινητικών, αισθητηριακών και γνωσιακών δεξιοτήτων
•    Εκπαίδευση σε στρατηγικές εξοικονόμησης ενέργειας για την αντιμετώπιση της κόπωσης
•    Εργονομικές κατευθύνσεις 
•    Εκπαίδευση στην πρόληψη πτώσεων και ατυχημάτων κατά την συμμετοχή του σε έργα.
•    Επανεκπαίδευση γραφής και πληκτρολόγησης 
•    Βοηθήματα και εκπαίδευση στη χρήση τους
•    Στρατηγικές τροποποίησης και αντιστάθμισης προκειμένου να βελτιωθεί η συμμετοχή του ατόμου σε έργα
•    Δημιουργία ισορροπημένης ρουτίνας με στόχο την καλύτερη αποδοτικότητα και παράλληλα την βελτίωση της ποιότητας ζωής 

Επίσης, σημαντικό στόχο της εργοθεραπείας αποτελεί η εκπαίδευση της οικογένειας στην διαχείριση των ατόμων με νευρολογικές παθήσεις για την διευκόλυνση της φροντίδας τους και την αύξηση της κοινωνικής συμμετοχής τους. Η συμμετοχή των ατόμων με νευρολογικές παθήσεις σε προγράμματα εργοθεραπείας αυξάνει την λειτουργικότητα και την ανεξαρτησία τους και κατά συνέπεια την ποιότητα ζωής. Μειώνει τα επίπεδα κατάθλιψης, αυξάνει την αυτοεκτίμηση και δημιουργεί συνθήκες για κοινωνική συμμετοχή και επανένταξη.

Στο Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) και συγκεκριμένα στην Μονάδα Φυσιοθεραπείας, διεξάγονται καθημερινά συνεδρίες εργοθεραπείας από την εγκεκριμένη εργοθεραπεύτρια, Ολγα Βαρναβίδου, η οποία προσφέρει τις υπηρεσίες της εθελοντικά στους ασθενείς του ΙΝΓΚ. Η εργοθεραπευτική παρέμβαση για τους ασθενείς του ΙΝΓΚ έχει ως στόχο την πρόληψη, διατήρηση, και την αύξηση της λειτουργικότητας, προκείμενου να δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής και αύξησης της ανεξαρτησίας τους στο μέγιστο δυνατό, αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητες του ατόμου.

Βιβλιογραφία:

• American Occupational Therapy Association. (2020). FRAMEWORK: Domain & Process. American Journal of Occupational Therapy. 
• Aragon A and Kings J (2010) Occupational therapy for people with Parkinson’s: best practice guidelines. London: College of Occupational Therapist and Parkinson’s UK.
• Baricich, A., Spitoni, G. F., & Morone, G. (2022). Editorial: Long term disability in neurological disease: A rehabilitation perspective. Frontiers in Neurology, 13(2), 50–52. https://doi.org/10.3389/fneur.2022.964664
• Dumurgier, J., & Tzourio, C. (2020). Epidemiology of neurological diseases in older adults. Revue Neurologique, 176(9), 642–648. https://doi.org/10.1016/j.neurol.2020.01.356
• Hourihan SJ (2015) Managing fatigue in adults with multiple sclerosis. Nursing Standard. 29, 43, 51-58.
• Khan, F., & Amatya, B. (2017). Rehabilitation in Multiple Sclerosis: A Systematic Review of Systematic Reviews. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 98(2), 353–367. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2016.04.016
• Matuska, K. M., & Christiansen, C. H. (2008). A proposed model of lifestyle balance. Journal of Occupational Science, 15(1), 9–19. https://doi.org/10.1080/14427591.2008.9686602
• Word Federation of Occupational Therapist (2012). Definition of Occupational Therapy 
• World Federation of Occupational Therapist (WHO) Definition of Occupational Therapy (2012).