News & Events

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ, H ασθένεια ως κίνητρο δημιουργίας

Μάθημα ζωής από τη Μαριάννα Παφίτη

Ο μοναδικός μονόλογος της Μαριάννας Παφίτη

«Μέσα από την τέχνη μου με αντικρίζω και με μετρώ, αναλογίζομαι, αναστοχάζομαι, ανασυντάσσομαι, αποστασιοποιούμαι από την ασθένεια και την αναπηρία» Λόγια της Μαριάνας Παφίτη, η οποία μας μιλά για το δραματικό μονόλογο Dystopia: il Paradiso, που ανέβασε για να στηρίξει το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου. «Η παράσταση δεν θα μπορούσε να μην συνδεθεί με τον κόσμο και το έργο του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας. Είναι το δικό μου ευχαριστώ στο προσωπικό, επιστημονικό, ιατρικό και παραϊατρικό, που στηρίζει με την  πρέπουσα ευαισθησία όλους εμάς που αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη κατάσταση», δηλώνει.

 


Γιατί πήρες την απόφαση να πραγματοποιήσεις μια φιλανθρωπική εκδήλωση για το TELETHON;
Όταν, το περσινό φθινόπωρο, νοσηλεύτηκα στον θάλαμο των ασθενών, για 10 μέρες, είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω το εκεί περιβάλλον και να σκεφτώ τι θα μπορούσε να το κάνει πιο οικείο και πιο ζεστό. Επιπλέον, ένιωσα πως ο χρόνος που είχα στη διάθεσή μου, κατά τη διάρκεια της νοσηλείας μου, ήταν πάρα πολύς και ανεκμετάλλευτος. Έτσι, σκέφτηκα πως μια βιβλιοθήκη θα μπορούσε να κάνει τον χώρο πιο ζεστό και θα του προσέθετε μια αίσθηση «σπιτιού». Ίσως, ακόμη,  να γίνει και ένας τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου που διαθέτει ο νοσηλευόμενος. Μια βιβλιοθήκη μόνο στολίδι δε μπορεί να είναι. Επιπλέον, ένιωθα πως η παράσταση Dystopia: Il Paradiso δε θα μπορούσε να μην συνδεθεί με τον κόσμο και το έργο του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας. Είναι το δικό μου ευχαριστώ στο προσωπικό, επιστημονικό, ιατρικό και παραϊατρικό, που στηρίζει με την  πρέπουσα ευαισθησία όλους εμάς που αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη κατάσταση.
 

Περίγραψε μας λίγο το έργο σου.
Το θεατρικό έργο Dystopia: Il Paradiso έχει γραφτεί από μένα και είναι το πρώτο μέρος μιας τριλογίας βασισμένης στην προσωπική μου εμπειρία της Πολλαπλής Σκλήρυνσης. Το πρώτο μέρος είναι ένας δραματικός μονόλογος ο οποίος θέτει πολλαπλά ερωτήματα που αφορούν τα όρια της τέχνης όταν ένα άτομο με χρόνια νευρολογική ασθένεια, όπως εγώ, αναλαμβάνει το ρόλο της ηθοποιού. Η κατάσταση αυτή αναγκάζει σε πολλές σκηνοθετικές λύσεις οι οποίες, στο τέλος, αποδεικνύονται δημιουργικές και ανανεωτικές των δραματικών συμβάσεων.  Η πρωταγωνίστρια του μονολόγου είναι η ίδια φορέας της «δυστοπίας», μιας δυστοπίας εσωτερικευμένης και ερμηνευμένης με βάση τη ψυχική διαταραχή και τη μορφοποίησή της σε σωματική αναπηρία. Το προβαλλόμενο, στο φόντο, δάσος, είναι, ουσιαστικά, ο τόπος του ασυνείδητου, τον οποίον ο συνειρμικός μονόλογος αποτυπώνει. Τη σκηνοθεσία και εικαστική επιμέλεια ανέλαβε ο Λουκάς Ιωάννου και τη μουσική έγραψε η Μαρία Ζανέττου.


Υπάρχει περίπτωση μέσα από μια πάθηση να προκύψει κάτι θετικό;
Δε θα ήθελα να πω πως στην περίπτωσή μου η ασθένεια και η αναπηρία έγιναν τέχνη ή επιστήμη. Ούτε ότι έγιναν αφορμή για κοινωνική δραστηριοποίηση. Θα πω για το μόνο ουσιαστικό και αληθινό θετικό που προκύπτει. Μετράς πρώτα τον εαυτό σου, αναμετριέσαι με το παρελθόν και τις επιλογές σου, και, ακολούθως, μετράς τις σχέσεις σου με τους ανθρώπους γύρω σου. Και επειδή ο χρόνος σου γίνεται κυριολεκτικά πολύτιμος, αποφασίζεις να τον μοιράζεσαι μόνο με ανθρώπους που πιστεύεις αληθινά. Πολυτέλεια για υποκρισία δεν υπάρχει, κουράζεσαι πολύ για να σώσεις την αξιοπρέπειά σου, εκπτώσεις δε χωράνε. 


Ποια είναι τα πιο δύσκολα σημεία της πάθησης σου;
Δε νομίζω πως η ερώτηση αυτή μπορεί να απαντηθεί με ευκολία. Βιώνω απώλειες, ελλείψεις, ανεπάρκειες σε όλα τα επίπεδα της σωματικής μου λειτουργίας. Τελευταία παρατηρώ προβλήματα και στην πνευματική μου δραστηριότητα. Ίσως κάποιος να θεωρήσει την κινητική δυσκολία ως το χειρότερο, είναι απλώς το εμφανέστερο. Πέρσι νόμιζα ήταν η ακράτεια το χειρότερο που θα μπορούσα να βιώσω, με ακύρωνε ως γυναίκα και με έκανε να νιώθω μειωτικά. Φέτος, με ενοχλεί πιο πολύ η επιδείνωση της οπτικής νευρίτιδας και η δυσκολία συγκέντρωσης. Ξέρω πως οι άνθρωποι νιώθουν άβολα να ακούνε για δυσλειτουργίες της ουροδόχου κύστης ή του παχέως εντέρου. Αυτή, όμως, είναι η πραγματικότητα που βιώνουν οι ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση και το να μιλάμε ανοιχτά για τα θέματα αυτά, που είναι ακόμη ταμπού, μόνο κάθαρση προσωπική και κοινωνική μπορεί να προσφέρει. Οπότε, ίσως αυτό να είναι το δυσκολότερο σύμπτωμα της ασθένειας, να μιλάς ανοιχτά για όσα «λεπτά» ζητήματα προκύπτουν. Από την άλλη, είναι καιρός, πια, οι αλήθειες να λέγονται ως έχουν, με το όνομά τους.
 

Πως καταφέρνεις (με ποιους τρόπους) να ‘ανεβαίνεις’ ηθικά όταν το χρειάζεσαι;
Πολύ δύσκολη ερώτηση. Νομίζω δε χρειάζεται να πιεζόμαστε να ανεβαίνουμε όταν είμαστε πεσμένοι. Δε χρειάζεται να έχεις μια ασθένεια για να πέσεις ψυχολογικά. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ο ρυθμός του και το άγχος του είναι αρκετά για να πέφτει η καλή ψυχολογία. Νομίζω δεν πρέπει να φοβόμαστε τις εναλλαγές της ψυχολογίας, είναι ανθρώπινες. Και αν τις αντιμετωπίζουμε στο πλαίσιο που τους αρμόζει, ως φυσιολογικές, τότε τις απομυθοποιούμε και μικραίνει ο φόβος που προκαλούν. Οπότε, μου επιτρέπω να βιώνω την κάθε ψυχολογική μετάπτωση ως φυσιολογική. Διότι δεν είναι ανθρώπινο να βιώνεις συνεχείς απώλειες δεξιοτήτων και σωματικών λειτουργιών και να χαμογελάς. Όχι, αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να προσπαθήσεις να αποδεχθείς την καινούρια κατάσταση και να προσπαθήσεις να συμφιλιωθείς μαζί της. Και αυτό δεν είναι εύκολο. Είναι μια υπέρβαση που καλείσαι να κάνεις κάθε φορά, μια σχεδόν υπεράνθρωπη προσπάθεια, χωρίς αυτό να ακουστεί ηρωικό. Δε χωράνε ηρωισμοί στην κουβέντα μας, μόνο ρεαλιστικές συμπεριφορές και στάσεις μάς βοηθάνε. 


Τι είναι η τέχνη για σένα σαν ορισμός;
Η τέχνη για μένα ήταν και είναι απελευθέρωση.  Όχι  μόνο απελευθέρωση προσωπική, η τέχνη δε μπορεί να είναι εγωκεντρική. Η εγωκεντρική τέχνη δεν έχει κοινό να συνομιλήσει. Θέλω να πιστεύω πως με την τέχνη απελευθερώνομαι και απελευθερώνω τους θεατές μαζί μου, πως εκτίθεμαι και εκθέτω όσα δεινά με περιορίζουν, πως γίνομαι, είτε ως γραφή είτε ως παρουσία στο θεατρικό σανίδι, κοινωνός βιωμάτων συλλογικών, συναισθημάτων οικείων σε όλους. Το στοίχημα είναι το προσωπικό βίωμα να μεταμορφώνεται σε καθολική εμπειρία. Να μπορεί ο «υγιής» θεατής να συναισθανθεί την κατάστασή μου, να μπορεί να την κατανοήσει και να δει σε αυτήν την πιθανότητα να μην είναι τόσο προσωπική, τόσο μακριά από αυτόν, τόσο ξένη.


Πως λειτουργεί μέσα στη δική σου ψυχολογία η τέχνη;
Η τέχνη λειτουργεί καθαρτικά, ψυχοθεραπευτικά. Μέσα από την τέχνη μου με αντικρίζω και με μετρώ, αναλογίζομαι, αναστοχάζομαι, ανασυντάσσομαι, αποστασιοποιούμαι από την ασθένεια και την αναπηρία. Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο η «Νεόφυτος», η Οργάνωση Πολιτισμού που ετοιμάζω μαζί με μια ομάδα κοινωνικά ευαίσθητων ανθρώπων, θα αξιοποιήσει την τέχνη. Υπάρχει ένας πολιτισμός άγνωστος στην Κύπρο, ο «πολιτισμός της αναπηρίας» (Disability Culture). Αυτόν τον πολιτισμό θα υποστηρίξει και θα μεταδώσει η «Νεόφυτος». Η τέχνη θα είναι αρωγός μιας ευρύτερης κοινωνικής αναμόρφωσης, οι συνειδήσεις μας χρειάζονται τροφή για να εξελιχθούν και η «Νεόφυτος» θα παρέμβει καταλυτικά σε όλα τα πεδία διαμόρφωσης συνειδήσεων, από το σχολείο ως την τηλεόραση.

Related Articles
Telethon