Neurogenetics Department
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ, Γενετική Διάγνωση Μυοκαρδιοπάθειας
Πασχάλης Νικολάου, Χριστίνα Βότση, Ανθή Γεωργίου και Κυπρούλα Χριστοδούλου
Τμήμα Νευρογενετικής, ΙΝΓΚ
Οι μυοκαρδιοπάθειες είναι μια ετερογενής ομάδα διαταραχών του καρδιακού μυός, που σχετίζονται με μηχανικές ή ηλεκτρικές ανωμαλίες. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε κοιλιακή υπερτροφία ή διαστολή με αποτέλεσμα να προκληθούν δομικές και λειτουργικές ανωμαλίες [Maron, 2008]. Η αιτία ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο της μυοκαρδιοπάθειας και συχνά έχει γενετική προέλευση.
Οι μυοκαρδιοπάθειες σύμφωνα με την ανατομία, τη δομή και τη φυσιολογία ταξινομούνται σε τέσσερις κατηγορίες (Σχήμα 1):
H διατατική μυοκαρδιοπάθεια (dilated cardiomyopathy-DCM), αποτελεί τον πιο συχνό τύπο και χαρακτηρίζεται από διάταση και λέπτυνση των μυϊκών τοιχωμάτων (συνήθως της αριστερής κοιλίας) με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συσταλούν και να εξωθήσουν αποτελεσματικά το αίμα και η καρδία να δυσλειτουργεί. Η πάθηση μπορεί να είναι κληρονομική ή να οφείλεται σε στεφανιαία καρδιοπάθεια.
Η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (hypertrophic cardiomyopathy -HCM), είναι επίσης συχνός τύπος και χαρακτηρίζεται από μεγέθυνση των μυϊκών κυττάρων και κατ’ επέκταση πάχυνση των μυϊκών τοιχωμάτων της καρδίας και αποτροπή της ροής του αίματος διαμέσου της. Η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια είναι κυρίως κληρονομική, υπάρχουν όμως και περιστατικά άγνωστης αιτιολογίας. Αιτίες που συμβάλουν στην εμφάνισή της, είναι η χρόνια υπέρταση, η γήρανση, ο διαβήτης, παθήσεις του θυρεοειδούς, κ.α.
Η περιοριστική μυοκαρδιοπάθεια (restrictive cardiomyopathy -RCM) είναι σπάνια και εμφανίζεται κυρίως στα παιδιά. Οφείλεται στη δυσκαμψία των κοιλιακών τοιχωμάτων της καρδίας με αποτέλεσμα να μην μπορούν να χαλαρώσουν σωστά ούτως ώστε να πληρωθούν με αίμα. Αυτό οδηγεί σε μειωμένη ροή αίματος από την καρδιά και μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας, όπως δύσπνοια, κόπωση και πρήξιμο στον αστράγαλο, καθώς και προβλήματα καρδιακής αρρυθμίας. Σε πολλές περιπτώσεις η αιτία είναι άγνωστη, αν και μερικές φορές η πάθηση κληρονομείται.
Η Αρρυθμιογόνος δυσπλασία δεξιάς κοιλίας μυοκαρδιοπάθεια (arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy -ARVC) είναι μία πολύ σπάνια μορφή μυοκαρδιοπάθειας, αλλά είναι η κύρια αιτία αιφνίδιου θανάτου σε νεαρούς αθλητές. Σε αυτό τον τύπο γενετικής καρδιοπάθειας, τα προβληματικά μυϊκά κύτταρα των κοιλιακών τοιχωμάτων αντικαθίστανται με λίπος και ινώδης ουλώδη ιστό. Αυτό προκαλεί λέπτυνση και διάταση των τοιχωμάτων οδηγώντας σε καρδιακή αρρυθμία και μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας.
Η μη ταξινομημένη μυοκαρδιοπάθεια (unclassified cardiomyopathy) είναι περιπτώσεις που κλινικά δεν ταιριάζουν απόλυτα με μια από τις πιο πάνω κατηγορίες. Σε πολλές περιπτώσεις ο φαινότυπος των ασθενών δεν είναι σαφής και μπορεί να συνδυάζει δύο ή περισσότερους τύπους [McCartan et al, 2012].
Σχήμα 1: Ταξινόμηση μυοκαρδιοπάθειες
Οι περισσότερες μυοκαρδιοπάθειες είναι κληρονομικές, με την πλειοψηφία να κληρονομείται με αυτοσωματικό υπερέχοντα τρόπο. Σήμερα περισσότερα από 60 γονίδια και 700 μεταλλάξεις έχουν συσχετιστεί με μυοκαρδιοπάθειες (Σχήμα 2).
Σχήμα 2: Τύποι και γονίδια μυοκαρδιοπαθειών
Το Tμήμα Νευρογενετικής του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) προσφέρει γενετική διάγνωση των κληρονομικών μυοκαρδιοπαθειών (https://www.cing.ac.cy/en/about-us/biomedical-sciences-/nd/nd-services/nd-cardiopanel) με τη μέθοδο της αλληλούχισης επόμενης γενιάς (NGS). Πιο συγκεκριμένα η ανάλυση αυτή καλύπτει τυχόν μεταλλάξεις σε περίπου 100 γονίδια που είναι άμεσα η έμμεσα συνδεδεμένα με μυοκαρδιοπάθειες. Αυτή η διαγνωστική υπηρεσία έχει επικυρωθεί και εισάχθηκε στο εργαστήριο Νευρογενετικής εδώ και δύο χρόνια και παρέχεται κατόπιν παραπομπής από ειδικό καρδιολόγο ή κλινικό γενετιστή. Στόχος της διαγνωστικής αυτής υπηρεσίας είναι η έγκαιρη γενετική διάγνωση του κάθε ασθενή με σκοπό την πρόληψη και την εξατομικευμένη θεραπεία, όπου είναι εφικτή.
REFERENCES:
- Maron, B. J. (2008). "The 2006 American Heart Association classification of cardiomyopathies is the gold standard." Circ Heart Fail 1(1): 72-75; discussion 76.
- McCartan, C., et al. (2012). "Cardiomyopathy classification: ongoing debate in the genomics era." Biochem Res Int 2012: 796926.
0002.jpg)
