Παγκόσμια προσπάθεια κατά της νόσου Alzheimer

Η νόσος του Alzheimer είναι μια προοδευτική, νευροεκφυλιστική  ασθένεια (όπου καταστρέφονται σταδιακά τα κυτταρα του εγκεφάλου) της οποίας το αρχικό και κύριο σύμπτωμα είναι μια συνεχώς επιδεινούμενη διαταραχή της μνήμης. Άλλα προβλήματα όπως αυτά που σχετίζονται με τον προσανατολισμό, την όραση, τη σωστή χρήση και κατανόηση της γλώσσας, τη σκέψη και των συναισθηματικών μας αντιδράσεων, παρουσιάζονται στη συνέχεια. Παρατηρείται μια συνεχής έκπτωση των νοητικών λειτουργων του εγκεφάλου που μπορούν να διαρκέσουν από 5-20 χρόνια. Στα τελικά στάδιά οι ασθενείς με τη νόσο του Alzheimer θα χρειαστούν επιτήρηση και βοήθεια επί 24ώρου βάσεως και συνήθως καταλήγουν σε γηροκομεία ή κλινήρεις στο σπίτι με συνεχή φροντίδα. 

Υπολογίζεται ότι η ασθένεια επηρεάζει περίπου το 5% των ατόμων πάνω από την ηλικία των 65 ετών και το 20% των ατόμων πάνω από την ηλικία των 80 ετών. Η νόσος του Alzheimer ευθύνεται για το 50% περίπου των περιστατικών άνοιας. Η άνοια χαρακτηρίζεται από διαταραχές στις λειτουργίες του εγκεφάλου, της συμπεριφοράς και που έχει σαν αποτέλεσμα οι ασθενείς να μην μπορούν να διεξάγουν τις καθημερινές τους ενασχολήσεις στην οικογένεια, την εργασία ή την κοινωνία. 

Αποτελεσματική θεραπεία δεν υπάρχει. Η φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται σκοπό έχει να σταθεροποησει προσωρινά τη μνήμη και άλλες λειτουργίες του εγκεφάλου ή και να καθυστερήσει την ακατάσχετη επιδείνωση. Με το να αποφεύγουμε βλαβερές ουσίες όπως το υπερβολικό αλκοόλ, κάπνισμα, και με μια σωστή διατροφή (όπως π.χ. η μεσογειακή δίαιτα), ελαττώνουμε τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου ακόμη και στις περιπτώσεις που η κληρονομικότητα είναι σημαντική. Επίσης, συχνή εξάσκηση του εγκεφάλου σε νοητικές ενασχολήσεις όπως το καθημερινό διάβασμα, οι λύσεις σταυρολέξων, εκμάθηση μιας νέας γλώσσας και γενικά αποφυγή της αδράνειας, βοηθούν στο να παραμείνουν εν ζωή οι νευρώνες του εγκεφάλου για περισσότερο χρονικό διάστημα. Η γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς επίσης παίζει σημαντικό ρόλο και στην υγεία του εγκεφάλου. 

Οι ασθενείς με άνοια δεν έχουν όλοι τη νόσο  Alzheimer. Αλλες αιτίες που προκαλούν άνοια πρέπει να αναγνωριστούν διότι, ενδεχομένως, με την κατάλληλη θεραπεία, να είναι αναστρέψιμες. Διάφορες μορφές άνοιας όμως που μπορεί να προκύψουν από άλλες παθολογικές αιτίες όπως π.χ. η έλλειψη της βιταμίνης Β12, ο υποθυρεοειδισμός, λήψη πολλαπλών φαρμάκων, η κατάθλιψη και άλλες, επιβάλλεται να διαγνωστούν έγκαιρα καθότι αυτές μπορούν να θεραπεύονται. 

Διεξάγεται παγκόσμια ερευνητική δραστηριότητα για τον καθορισμό της παθοφυσιολογίας της νόσου με σκοπό την δημιουργία αποτελεσματικής θεραπείας. Στην προσπάθεια αυτή συμμετέχει και το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής με τα δικά του ερευνητικά προγράμματα.

Για να βοηθηθεί τόσο ο ασθενής όσο και η οικογένειά του έχουν δημιουργηθεί παγκοσμίως αλλά και στην Κύπρο σύνδεσμοι στήριξης. Ο Κυπριακός Σύνδεσμος δραστηριοποιείται ήδη εδώ και πολλά χρόνια και παρέχει σημαντική βοήθεια τόσο στους ασθενείς όσο και στους φροντιστές. Έχουν δημιουργηθεί κέντρα ημέρας όπου οι ασθενείς με αρχικά στάδια της νόσου μπορούν να περάσουν λίγες ώρες και να αποδεσμεύσουν τους συγγενείς τους για να ασχοληθούν με σημαντικές τους υποθέσεις αλλά και να υποβληθούν οι ίδιοι οι ασθενείς σε συστηματική ψυχοκοινωνική θεραπεία, φυσιοθεραπεία και εργοθεραπεία. 

Καθηγητής Σάββας Παπακώστας

Ανώτερος Νευρολόγος
Διευθυντής Κλινικής Β’
Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου
Επιστημονικός Σύμβουλος Συνδέσμου Στήριξης Ασθενών με τη νόσο Alzheimer